Δράση ΙΙ-Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου
Δράση ΙΙ
Εικαστική έκφραση και δημιουργία: με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου οι μαθητές/μαθήτριες κατασκευάζουν σελιδοδείκτες.
Πηγή ιδέας για τους σελιδοδείκτες με τη μορφή κοπέλας:
Ναταλία Ηλιάδη, περιοδικό "ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ", τεύχος 8, Μάρτιος-Απρίλιος 2003, σελ 33.
Δράση Ι-Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου
Η γλώσσα των εικόνων -Rian Visser (Ριάν Φίσερ)
Μπορείς να ζωγραφίσεις κάτι
για τα λόγια
και για τα πράγματα που λέω;
Μετά να ζωγραφίσεις
ένα κενό στην ημέρα,
το κρύο,
τον αέρα,
έναν κόμπο στον λαιμό
ή μια ώρα κακή,
τον βήχα και
τον αναστεναγμό,
τη μυρωδιά απ' το ζεστό ψωμί,
τον χρόνο,
μια στιγμή,
το τέλος μα και του ονείρου
την αρχή
τον τόπο όπου κάποτε,
τον τόπο όπου ποτέ,
τον τόπο όπου σύντομα
κάτι μεγάλο θα συμβεί,
τον πόνο από μια πληγή,
της θάλασσας τη γεύση
αλμυρή.
Είναι πολλά, πάρα πολλά,
αυτά που θα ήθελα να δω,
τον έρωτα,
μια μέρα που θα 'ρθει
κάποτε, μπορεί.
Φτιάξε εικόνες
από το ποίημά μου,
ελεύθερα να αισθανθείς,
κι αν από εμένα προέρχονται
τα λόγια αυτά
είναι δικά
σου τώρα πια.
(Μετάφραση από τα ολλανδικά: Μαργαρίτα Μπονάτσου)
Δράση Ι
Ενημέρωση των μαθητών/μαθητριών στην ολομέλεια για το νόημα εορτασμού της ημέρας, τη σπουδαιότητα ενασχόλησης με βιβλία/παιδικά αναγνώσματα και τα οφέλη που προσκομίζουν. Κατάθεση εμπειριών από τους/τις εκπαιδευόμενους/-νες, ανταλλαγή απόψεων και διατύπωση σκέψεων όπως «Τα βιβλία μας ταξιδεύουν παντού», «Τα βιβλία γεννούν εικόνες στο μυαλό μας».
Παρουσίαση της αφίσας που φιλοτεχνήθηκε από τη συγγραφέα και εικονογράφο Janneke Ipenburg και περιγραφή αυτής. Απαγγελία του ποιήματος της Rian Visser από την παιδαγωγό, σκιτσογράφηση από τους μαθητές/μαθήτριες των εικόνων που αυθορμήτως γεννιούνται στο μυαλό τους κατά την ακρόαση, εμβάθυνση στα νοήματα του ποιήματος, επανάληψη ακρόασης και απόλαυση του ρυθμού της γραφής.
Το μήνυμα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα (IBBY) για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 02.04.2025
Η γλώσσα των εικόνων -Rian Visser (Ριάν Φίσερ)
Μπορείς να ζωγραφίσεις κάτι
για τα λόγια
και για τα πράγματα που λέω;
Μετά να ζωγραφίσεις
ένα κενό στην ημέρα,
το κρύο,
τον αέρα,
έναν κόμπο στον λαιμό
ή μια ώρα κακή,
τον βήχα και
τον αναστεναγμό,
τη μυρωδιά απ' το ζεστό ψωμί,
τον χρόνο,
μια στιγμή,
το τέλος μα και του ονείρου
την αρχή
τον τόπο όπου κάποτε,
τον τόπο όπου ποτέ,
τον τόπο όπου σύντομα
κάτι μεγάλο θα συμβεί,
τον πόνο από μια πληγή,
της θάλασσας τη γεύση
αλμυρή.
Είναι πολλά, πάρα πολλά,
αυτά που θα ήθελα να δω,
τον έρωτα,
μια μέρα που θα 'ρθει
κάποτε, μπορεί.
Φτιάξε εικόνες
από το ποίημά μου,
ελεύθερα να αισθανθείς,
κι αν από εμένα προέρχονται
τα λόγια αυτά
είναι δικά
σου τώρα πια.
(Μετάφραση από τα ολλανδικά: Μαργαρίτα Μπονάτσου)
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ -
2 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2025
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Internatinal Board on Books for Young People - IBBY) to 1966. Από τότε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης αυτής ετοιμάζει ένα μήνυμα και μια αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία των βιβλίων και της ανάγνωσης και να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη διάδοση της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους.
Το 2025 υπεύθυνο για το υλικό του εορτασμού είναι το τμήμα των Κάτω Χωρών. Το μήνυμα γράφτηκε* από τη συγγραφέα και ποιήτρια Rian Visser. Το 2022, η Riαη Visser κέρδισε το Zilveren Griffel και το Gouden Poëziemedaille («Χρυσό μετάλλιο ποίησης»). Το εικαστικό της αφίσας φιλοτεχνήθηκε από τη συγγραφέα και εικονογράφο Janneke Ipenburg, έργα της οποίας ήταν υποψήφια, στη ευρεία λίστα, των World Illustration Awards.
Το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ – Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου φρόντισε να μεταφραστεί το μήνυμα από τα ολλανδικά από τη Μαργαρίτα Μπονάτσου, η οποία εργάστηκε εθελοντικά, και παροτρύνει όλους τους φορείς οι οποίοι ενδιαφέρονται για τα παιδιά και τα βιβλία τους να συμβάλουν στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου. Η αφίσα με το μήνυμα τυπώθηκε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη και διανέμεται με τη φροντίδα τους.
* Το ποίημα προέρχεται από την εικονογραφημένη ποιητική συλλογή Alle wensen uan de wereld (2021) της Rian Visser με εικόνες της Janneke Ipenburg. Το βιβλίο αυτό τιμήθηκε με το Zilveren Griffel στις Κάτω Χώρες και το Gouden Poëziemedaille (Χρυσό Μετάλλιο Ποίησης) στο Βέλγιο.
ΚΟΥΛΟΥΜΑ
Ο υπαίθριος εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας, συνοδευόμενος -πριν την έναρξη της μεγάλης νηστείας- από χορταστικό σαρακοστιανό γεύμα που περιλαμβάνει λαγάνα (άζυμο άρτο) και σαρακοστιανά φαγητά (ταραμά, χαλβά, ελιές, θαλασσινά, κρεμμύδια, λαχανικά, φασόλια γίγαντες κ.α.), αποτελώντας την τελευταία ευκαιρία για χορό, γλέντι και αστεία. Ο εορτασμός συνοδεύεται από το πέταγμα χαρταετού, έθιμο αρεστό σε παιδιά και μεγάλους, το οποίο συμβολίζει την εξύψωση/τον εξαγνισμό/την ανάταση της ψυχής.
Η ΚΥΡΑ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Την εποχή που δεν υπήρχαν ημερολόγια, προκειμένου ο λαός να έχει κάποια αντίληψη του χρόνου στη διάρκεια της νηστείας της Σαρακοστής, κατασκεύαζε ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο με χαρτί ή με ζυμάρι, την κυρά Σαρακοστή. Είχε τη μορφή καλόγριας, φορούσε σκουρόχρωμα ρούχα και σταυρό στο κεφάλι, τα χέρια της ήταν σταυρωμένα, γιατί προσευχόταν, μα δεν είχε στόμα διότι νήστευε και απέφευγε να μετέχει σε απρεπείς κουβέντες. Τα πόδια της ήταν εφτά όσες και οι εβδομάδες της νηστείας μέχρι το Πάσχα. Συνήθως την έβαζαν στα εικονίσματα. Κάθε Σάββατο, την κατέβαζαν από τη θέση της για να της κοπεί ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι το φύλαγαν μέσα σε ένα ξερό σύκο. Αυτός που το πετύχαινε θεωρούνταν τυχερός.
Στον Πόντο ακολουθούσαν ένα παρεμφερές έθιμο. Χρησιμοποιώντας μία ψητή πατάτα ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν σε αυτά εφτά φτερά κότας. Το κρεμούσαν με σπάγκο από το ταβάνι και στο τέλος κάθε βδομάδας έβγαζαν κι από ένα φτερό.
Η νηστεία της Σαρακοστής κρατάει πάνω από σαράντα ημέρες. Λήγει το Σάββατο της Ανάστασης και το πρώτο αρτύσιμο φαγητό που είθισται να βάζουν στο στόμα τους οι Χριστιανοί είναι το κόκκινο αυγό που τσουγκρίζουν στην εκκλησία ακούγοντας το «Χριστός Ανέστη». Να αναφέρουμε ότι το φαγητό με το οποίο «κλείνουν» το στόμα τους πριν αρχίσει η νηστεία της Σαρακοστής είναι και πάλι το αυγό, κατά το έθιμο της «Χάσκας».
ΑΠΟΚΡΙΑ
Η λέξη αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας, γιατί οι Χριστιανοί συνήθιζαν να μην τρώνε κρέας. Περιλαμβάνει τρεις εβδομάδες πριν την Καθαρά Δευτέρα και μετά αρχίζει η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Την πρώτη εβδομάδα (Προφωνή) διαλαλείται η έναρξή της. Τη δεύτερη (Κρεοφάγου) τρώγεται κρέας ακόμη και την Τετάρτη και την Παρασκευή συνοδευόμενο από γλέντια και φαγοπότια χωρίς κανέναν θρησκευτικό περιορισμό. Την Τρίτη (Τυροφάγου) τρώγονται γαλακτοκομικά προϊόντα σαν ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ της κρεατοφαγίας και της νηστείας. Την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η νηστεία της Σαρακοστής.
ΜΑΣΚΑΡΕΜΑ
Την αποκριά οι άνθρωποι συνηθίζεται να καλύπτουν τα μάτια ή ολόκληρο το πρόσωπό τους με μάσκες, να βάφονται και να φορούν κοστούμια/στολές μεταμφίεσης, ώστε να μην τους αναγνωρίζουν.
ΣΕΡΠΑΝΤΙΝΕΣ
Η σερπαντίνα είναι λεπτή χάρτινη κορδέλα τυλιγμένη σε καρούλι που ξετυλίγεται με φύσημα. Η ονομασία της προήλθε από τη λατινική λέξη «serpo» που προέρχεται από το ρήμα "ἕρπω" (επειδή η δασεία προφέρεται ως «σ»). Από τις λέξεις «σέρπω»/«σερπετό» προήλθε η λέξη «σερπαντίνα», της οποίας η κίνηση θυμίζει ερπετό.
ΧΑΡΤΟΠΟΛΕΜΟΣ/ΚΟΜΦΕΤΙ
Μικρά κομμάτια χρωματιστού χαρτιού που πετούν την αποκριά μαζί με σερπαντίνες.
ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ
Την Τσικνοπέμπτη είθισται οι νοικοκυρές να μαγειρεύουν κρέας, να το αφήνουν να «αρπάξει» και η μυρωδιά της τσίκνας να διαποτίζει τον αέρα. Συνήθως το βράδυ της ίδιας μέρας οι παρέες βγαίνουν στις ταβέρνες και τρώνε ψητό κρέας. Στην Κοζάνη την Τσικνοπέμπτη γίνεται η επίσημη έναρξη της αποκριάς στην κεντρική πλατεία. Μασκαράδες ξεχύνονται στους δρόμους. Το βράδυ ανάβει και ο πρώτος φανός σε μια από τις γειτονιές της πόλης.
ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ
Την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς γίνεται παρέλαση καρναβαλιστών και αρμάτων. Την παρέλαση ανοίγει ο Βασιλιάς Καρνάβαλος και κάθε γειτονιά κατεβάζει στην παρέλαση το δικό της άρμα. Μεταμφιεσμένοι οι Κοζανίτες με παραδοσιακές φορεσιές παρελαύνουν στον κεντρικό δρόμο της πόλης χορεύοντας, τραγουδώντας και πίνοντας κρασί.
ΦΑΝΟΙ
Οι «Φανοί» είναι μεγάλες φωτιές που ανάβουν στις διάφορες γειτονιές της Κοζάνης. Οι ντόπιοι τραγουδούν στο τοπικό ιδίωμα τραγούδια με στίχο σατιρικό και ο κόσμος που μαζεύεται χορεύει γύρω από τη φωτιά κυκλικά, συνοδεύοντας το τραγούδι. Κάθε μέρα, από την Τσικνοπέμπτη και μετά, κάθε γειτονιά ανάβει το δικό της «Φανό» και την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς ανάβουν όλοι οι «Φανοί» σε όλες τις γειτονιές της πόλης. Ακολουθεί ξέφρενο παραδοσιακό γλέντι ως το πρωί με κρασί και τοπικούς μεζέδες όπως κιχιά, πίτες, λουκάνικα, σουβλάκια.
ΓΑΪΤΑΝΑΚΙ
ΧΑΣΚΑ
Η «χάσκα» είναι αποκριάτικο έθιμο που συναντάται κυρίως στην περιοχή της Μακεδονίας, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Ο γεροντότερος δένει μια κλωστή στον πλάστη, με τον οποίο ανοίγονται τα φύλλα της πίτας και στην άκρη της κλωστής δένεται ένα ξεφλουδισμένο βραστό αυγό. Όλοι κάθονται οκλαδόν σε γύρο και από τη μέση ο γηραιότερος (συνήθως ο παππούς της οικογένειας) κουνάει σαν εκκρεμές το αυγό στα στόματα των μελών της οικογένειας, τα οποία έχουν δεμένα στην πλάτη τα χέρια τους και προσπαθούν να το χάψουν. Η διαδικασία είναι πολύ διασκεδαστική γιατί δεν είναι εύκολο να φαγωθεί το αυγό. Το έθιμο της χάσκας το επιβάλει σαρακοστιανή επιταγή που λέει «με αυγό κλείνει το στόμα το βράδυ της απόκριας και με αυγό ανοίγει πάλι το βράδυ της Ανάστασης», υπενθυμίζοντας τη νηστεία που πρέπει να τηρηθεί στο μεσοδιάστημα αυτό. Στο τέλος ζητείται συγχώρεση και οι μικρότεροι ασπάζονταν τα χέρια των μεγαλύτερων της οικογένειας (παππού, πατέρα, νονού) και εύχονταν καλή σαρακοστή και καλή Ανάσταση.
(Πηγή: https://www.verianet.gr/)
___________
*Οι εικαστικές δημιουργίες είναι ατομικά ή ομαδο-συνεργατικά έργα των μαθητών/μαθητριών.
*Τα φύλλα εφαρμογής για τις ατομικές δημιουργίες αντλήθηκαν από το διαδίκτυο (Facebook, σελίδα “Maestra Juanna”, ανάρτηση 09/02/2025).
❖ Συζήτηση στην ολομέλεια, αναζήτηση πληροφοριών, παρατήρηση. Ανταλλαγή απόψεων/εμπειριών σχετικών με την προσφορά του δάσους (οξυγόνο/σωματική υγεία, επαφή με τη φύση/ψυχική υγεία, παροχή ξυλείας, χαρτιού, φρούτων, βοτάνων, φαρμακευτικών φυτών).
❖ Αναφορά στην ευεργετική επίδραση των δασών στη βελτίωση του κλίματος της περιοχής, στην προστασία από πλημμύρες, στη στέγαση ζώων.
❖ Αναφορά στους κινδύνους που απειλούν το δάσος (υπερβολική υλοτόμηση για ξυλεία/θέρμανση, πυρκαγιές από υψηλή θερμοκρασία, γυαλιά, εμπρησμό, ανθρώπινη απροσεξία/ανευθυνότητα).
❖ Εύρεση τρόπων προστασίας του δάσους (ανακύκλωση, συμμετοχή σε αναδασώσεις, ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, κλήση άμεσης δράσης σε περίπτωση πυρκαγιάς).
